Nội dung chính
Vụ án Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – cùng đồng phạm (giai đoạn 2) vừa được Tòa án Nhân dân TP.HCM xét xử với các tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới và rửa tiền. Theo “Báo cáo nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về xử lý hình sự đối với tội phạm rửa tiền có nguồn gốc từ tham nhũng” của Bộ Tư pháp, đây là vụ án “điển hình, nổi cộm” về rửa tiền, liên quan đến số tiền hơn 445.748 tỷ đồng. Vụ việc không chỉ gây chú ý bởi quy mô mà còn đặt ra câu hỏi về hiệu quả quản lý tài sản và dòng tiền tại Việt Nam.
Tham nhũng và hành vi rửa tiền: Mối liên hệ chặt chẽ
Báo cáo của Bộ Tư pháp chỉ ra rằng các vụ án tham nhũng gần đây thường gắn với số tiền chiếm đoạt lớn, từ hàng trăm đến hàng ngàn tỷ đồng. Những khoản tiền này được sử dụng đa dạng: chi tiêu cá nhân, mua bất động sản, đầu tư kinh doanh, hoặc qua các hoạt động từ thiện để che giấu nguồn gốc. Một xu hướng đáng chú ý là việc tẩu tán tài sản ra nước ngoài, khiến cơ quan điều tra gặp khó khăn trong thu hồi dù đã áp dụng biện pháp kê biên, phong tỏa và phối hợp với địa phương.
Các vụ án tiêu biểu: Từ PVN đến Việt Á
Ngoài vụ Trương Mỹ Lan, báo cáo nhắc đến nhiều vụ án lớn như vụ Trịnh Xuân Thanh tại PVN và PVC (thiệt hại hơn 119 tỷ đồng, tham ô 13 tỷ đồng, đội vốn gần 10.000 tỷ đồng), vụ Hà Văn Thắm tại Ocean Bank, “đại án chuyến bay giải cứu” tại Cục Lãnh sự, vụ Việt Á và các vụ liên quan đến Phan Văn Anh Vũ, Trần Phương Bình. Những vụ việc này phản ánh thực trạng tội phạm tham nhũng ngày càng gia tăng cả về số lượng và mức độ phức tạp, đặt áp lực lớn lên công tác thu hồi tài sản.
Tinh vi và “trí thức”: Đặc điểm của tội phạm hiện đại
Nhóm nghiên cứu nhận định, tội phạm tham nhũng hiện nay thường am hiểu luật pháp, tận dụng kẽ hở để thực hiện hành vi rửa tiền. Các phương thức phổ biến bao gồm mua tài sản giá trị trong nước (bất động sản, xe sang) đứng tên người thân, đầu tư dự án, hoặc tẩu tán ra nước ngoài qua tiền mã hóa – một lĩnh vực chưa được quy định rõ tại Việt Nam. Khi bị phát hiện, tài sản thường đã được chuyển đổi, gây khó khăn cho cơ quan chức năng.
Thách thức và giải pháp: Hệ thống pháp lý cần hoàn thiện
Bộ Tư pháp nhấn mạnh vai trò phòng ngừa tội phạm nguồn, đặc biệt là tham nhũng, trong việc kiểm soát rửa tiền. Dù pháp luật Việt Nam tương thích với chuẩn mực quốc tế, các chuyên gia cho rằng cần cải thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập – không chỉ với cán bộ mà cả người dân – thông qua thanh toán không dùng tiền mặt, quản lý thuế và đăng ký tài sản. Sự phát triển của tiền mã hóa cũng đòi hỏi khung pháp lý mới để tránh trở thành “kẽ hở” cho tội phạm.
Ngoài ra, việc tồn tại hai tội danh riêng biệt – “Chứa chấp, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có” và “Rửa tiền” – gây bất cập trong xử lý. Đề xuất hợp nhất hai tội danh này được xem là cần thiết để đảm bảo tính thống nhất.
Kết luận: Nhìn nhận khách quan
Vụ án Trương Mỹ Lan, với 9 bị cáo lĩnh án từ 2 đến 12 năm tù, cùng các đại án khác cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong xử lý tham nhũng và rửa tiền. Tuy nhiên, thực tế cũng bộc lộ những hạn chế trong quản lý tài sản và truy vết dòng tiền. Để giải quyết triệt để, cần sự kết hợp giữa cải cách pháp lý, nâng cao hiệu quả điều tra và ý thức tuân thủ từ xã hội. Cuộc chiến này đòi hỏi thời gian và sự kiên trì, thay vì chỉ dựa vào các bản án.
Theo: Báo Dân trí